EKO-SOSYAL

Karz-ı Hasen

Kelime manası olarak “güzel borç” anlamına gelen ve Kur’ani bir terim olan “karz-ı hasen”, kişinin herhangi bir çıkar gözetmeden, karşılığını sadece Allah’tan bekleyerek verdiği borçtur. “Kim Allah’a güzel bir borç verirse Allah da bunu kat kat fazlasıyla öder. Daraltan da genişleten de Allah’tır ve O’na döndürüleceksiniz.” (Bakara: 245)

Günümüzde Mevcut Kullanımı Nedir?

İslami bankalar, finans kooperatifleri ve diğer faizsiz finans kurumları, karzı hasen prensiplerine dayalı olarak müşterilere faizsiz kredi, karz-ı hasen sandıkları ve finansal destek sunarlar. Bu kurumlar, bireylerin ve işletmelerin ihtiyaçlarına yönelik olarak karzı hasen kredileri sağlayabilirler.

Zekat

Zekat, İslam dini tarafından belirlenen bir ibadet ve sosyal sorumluluk gereğidir. Zekat, İslam’ın beş temel ibadetinden biri olarak kabul edilir ve Müslümanlar için önemli bir ibadet ve sosyal adalet aracıdır. Zekat, mal varlığına sahip olan Müslümanların yıllık olarak belli bir oranda belirlenen mallarını, fakirler, yoksullar, borçlular, yolcular ve diğer ihtiyaç sahiplerine yardım etmek için vermesini gerektirir.

Zekat, sadece maddi varlıklar üzerinden değil, aynı zamanda ticari kazançlar, yatırımlar ve diğer gelir kaynakları üzerinden de hesaplanabilir. Zekat vermek, Müslümanlar arasında dayanışmayı ve toplumsal adaleti güçlendirir. Bu ibadet aynı zamanda kişinin maddi varlıklarını temizlemesine, bencillikten arınmasına ve Allah’a karşı sorumluluklarını yerine getirmesine yardımcı olur.

İnfak (Hayır Yapmak)

İnfak, İslam dini terimlerinden biridir ve genel olarak mal veya kaynakların Allah yolunda harcanması anlamına gelir. İnfak, kişinin sahip olduğu maddi veya manevi varlıklarını hayır işlerine, yardıma muhtaç olanlara veya toplumun ihtiyaç duyduğu alanlara bağışlaması veya harcamasıdır. İnfak, zekat gibi bir ibadet değil, daha genel bir kavram olup, kişinin kendi isteğiyle yaptığı hayır işlerini kapsar.İnfak, sadece mal veya para bağışlamakla sınırlı değildir; aynı zamanda zaman, emek, bilgi ve diğer kaynakları da içerebilir. Kişinin bir yeteneği, becerisi veya zamanıyla topluma hizmet etmesi, eğitim veya sağlık gibi alanlarda gönüllü çalışması da infak olarak kabul edilebilir.

Sadaka (Gönüllü Bağış)

Sadaka, İslam dinine ait bir terimdir. Arapça ‘gerçek olmak, doğruluk’ anlamına gelen ‘sıdk’ kelimesinin çoğulu olan ‘sadaka’, İslam terminolojisinde ‘bir Müslümanın gönüllü olarak veya dinî bir vecîbeyi yerine getirmek üzere ihtiyaç sahiplerine yapılan maddî yardım’ anlamına gelir.

İslami Vakıflar

Vakıf, belirli bir amacı gerçekleştirmek veya belirli bir hizmeti devamlı kılmak üzere belirli bir mülk veya mal varlığının, kişilerin veya kurumların sahipliğinden çıkarılarak, toplumun veya belirli bir kesimin hizmetine sunulması amacıyla oluşturulan bir kurumsal yapıdır. Vakıflar genellikle eğitim, sağlık, dinî hizmetler, sosyal yardım, kültürel faaliyetler gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösterirler.

İslamî Kalkınma Projeleri

Günümüzde İslami kalkınma projeleri çeşitli alanlarda gerçekleştirilmektedir. Bu projeler, İslami değerlere ve prensiplere uygun olarak ekonomik, sosyal ve insani kalkınmayı desteklemeyi amaçlar. İslami kalkınma projelerinin bazı örnekleri şunlardır:

1. Faizsiz Finans Kuruluşları

İslami bankalar, finans kooperatifleri ve yatırım fonları gibi faizsiz finans kuruluşları, Müslümanların faizsiz finansman imkanlarına erişimini sağlar. Bu kuruluşlar, faizsiz kredi, katılım hesapları, İslami sigorta ve yatırım ürünleri gibi finansal hizmetler sunarlar.

2. Sosyal Yardım ve İnsani Yardım Projeleri

İslami vakıf ve dernekler, dünyanın çeşitli bölgelerinde ihtiyaç sahiplerine yardım etmek ve toplumsal kalkınmayı desteklemek amacıyla faaliyet gösterirler. Bu projeler arasında gıda yardımı, barınma desteği, eğitim bursları, sağlık hizmetleri ve acil insani yardım projeleri yer alabilir.

3. Eğitim Projeleri

İslami eğitim kurumları, okullar, üniversiteler ve eğitim vakıfları, İslami değerlere uygun olarak tasarlanmış eğitim imkanları sunarlar. Bu projeler, İslami eğitim programları, burslar, eğitim materyalleri ve öğretmen eğitim programları gibi çeşitli alanlarda gerçekleştirilebilir.

4. Tarım ve Kırsal Kalkınma Projeleri

İslami finans prensiplerine uygun olarak tarım ve kırsal kalkınma projeleri geliştirilir. Bu projeler arasında tarımsal kredi, modern tarım teknikleri ve sulama sistemleri gibi tarım ve kırsal kalkınma projeleri yer alabilir.

5. İslami Sosyal Girişim Projeleri

İslami prensiplere uygun olarak faaliyet gösteren sosyal girişim projeleri, toplumsal sorunlara çözüm odaklı yaklaşımlar sunarlar. Bu projeler arasında istihdam yaratma, yoksullukla mücadele, kadın girişimciliğini destekleme gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösteren sosyal işletmeler ve kooperatifler bulunabilir.

İslamî Mikrofinans

İslami mikrofinans, faizsiz finans prensiplerine dayalı olarak küçük ölçekli girişimcilere ve düşük gelirli bireylere finansman imkanı sağlayan bir sistemdir. İslami mikrofinansın temelinde faizsiz finans prensipleri olan “riba” (faiz) yasağı ve risk ve karın adil paylaşımı bulunur. İslami mikrofinans kuruluşları, girişimcilerin veya düşük gelirli bireylerin ihtiyaçlarına uygun olarak çeşitli finansal ürünler sunarlar. Bunlar arasında şunlar bulunabilir:

1. Faizsiz Krediler

İslami mikrofinans kuruluşları, girişimcilerin işlerini genişletmeleri veya yeni bir iş kurmaları için faizsiz krediler sağlarlar. Bu krediler, işletmenin gelirine göre belirlenen bir geri ödeme planına tabi olabilir.

2. Katkılı Yatırımlar

İslami mikrofinans kuruluşları, girişimcilere faizsiz kredi sağlamak yerine, işletmeye ortaklık esasına dayalı yatırımlar yapabilirler. Bu durumda, işletmenin karından belirli bir oranda pay alınır.

3. İslami Kalkınma Fonları

İslami mikrofinans kuruluşları, İslami prensiplere uygun olarak yönetilen kalkınma fonları oluşturabilirler. Bu fonlar, düşük gelirli bireylere veya girişimcilere faizsiz kredi veya yatırım imkanı sağlarlar

İslami mikrofinansta yatırım fonlaması ise, bu kuruluşların gelirlerini artırmak ve daha fazla girişimciye veya düşük gelirli bireylere hizmet sunmak amacıyla fon toplama veya yatırım alması sürecini ifade eder. İslami mikrofinans kuruluşları, genellikle İslami finans prensiplerine uygun olarak yönetilen yatırım fonları oluşturarak yatırımcılardan fon toplarlar ve bu fonları faizsiz krediler veya katılım esasına dayalı yatırımlar yapmak için kullanırlar. Bu şekilde, hem yatırımcılar İslami finans prensiplerine uygun yatırım yapma imkanı bulurken, hem de düşük gelirli bireylere ve girişimcilere finansman sağlanmış olur.

Ticaret Etiketi ve Ahlaki Değerler

İslami finansın temel prensiplerinden biri, ticarette etiket ve ahlaki değerlerin önemlidir. İslami finans, İslam’ın ahlaki ve etik ilkelerine uygun olarak faaliyet gösterir ve ticaretin adil, şeffaf ve dürüst bir şekilde yapılmasını teşvik eder. İslami finansın ticaret etiği ve ahlaki değerleri şunlardır:

1. Haram ve Helal İlkesi

İslami finans, ticarette haram (yasak) olan malların alım satımını reddeder ve sadece helal (izin verilen) olan malların ticaretini teşvik eder. Alkol, domuz eti, uyuşturucu gibi haram malların alım satımı İslami finans kurallarına aykırıdır.

2. Adalet ve Dürüstlük

İslami finans, ticarette adaletin sağlanmasını ve dürüstlüğün korunmasını önemser. Ticari ilişkilerde taraflar arasında adil ve dengeli bir ilişki olması ve sözleşmelere sadık kalınması gereklidir.

3. Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik

İslami finans kuruluşları, ticari işlemlerde şeffaflığı ve hesap verebilirliği teşvik ederler. Müşterilere işlem detayları ve finansal durumları hakkında açık ve net bilgi sağlanmalıdır.

4. Sosyal Sorumluluk

İslami finans, ticaretin sadece kar elde etmekten ibaret olmadığını ve topluma fayda sağlama sorumluluğunu taşıdığını vurgular. Ticari faaliyetlerin toplumun sosyal ve ekonomik kalkınmasına katkı sağlaması önemlidir.

5. Faizsiz Finans Prensipleri

İslami finans, faizsiz finans prensiplerine dayanır. Faiz (riba) ödemeyi reddeder ve faizsiz finansman modelleri kullanarak ticaretin finansmanını sağlar.

6. Risk ve Karın Adil Paylaşımı

İslami finans, ticari risklerin adil bir şekilde paylaşılmasını ve karın ortaklık esasına dayalı olarak bölüşülmesini teşvik eder.

Bu değerler, İslami finansın ticarette etiket ve ahlaki değerlerin önemini vurgulayan temel prensipleridir. İslami finans kuruluşları, bu prensiplere uygun olarak faaliyet gösterir ve ticaretin adaletli, dürüst ve topluma fayda sağlayan bir şekilde yapılmasını hedeflerler.

Hisbe

“Hisbe”, İslam hukukunda ve İslam toplumlarında, kamu düzenini ve toplumsal adaleti korumak amacıyla, pazarda veya ticarette haksız fiyat artışları, hileli ticaret ve dolandırıcılık gibi uygunsuz ticari uygulamalara karşı alınan önlemleri ifade eder. Hisbe, bu tür suistimalleri önlemek ve ticarette adil bir ortamı sağlamak için görevlendirilen kişiler veya kurumlar tarafından uygulanır.

EKO-SOSYAL

HELAL EKO

İLETİŞİM